मारिया आदिवासी समुदाय
भारताचे महाराष्ट्र राज्य हे मारिया जमातीचे मूळ निवासस्थान आहे. ते विशिष्ट परंपरा, चालीरीती आणि सांस्कृतिक पद्धतींसाठी प्रसिद्ध आहेत. मारिया जमातीची मौखिक परंपरा आहे ज्यात लोककथा, संगीत आणि नृत्य यांचा समावेश आहे. ते शिकार आणि शेतीमध्ये त्यांच्या पराक्रमासाठी प्रसिद्ध आहेत. जमात मातृसत्ताक प्रकारच्या सामाजिक संघटनेचा सराव करते आणि त्यांची विशिष्ट पारंपारिक पोशाख आणि वास्तुशिल्प शैली आहे. भारतीय संविधानानुसार, मारिया जमाती ही एक अनुसूचित जमाती आहे, ज्यामुळे त्यांना विशिष्ट फायदे आणि अधिकार देण्यात आले आहेत.
स्थान - भारतातील महाराष्ट्रातील गोंदिया भागात मारिया जमातीचे बहुसंख्य लोक राहतात. तथापि, मारिया जमातीची संख्या महाराष्ट्रातील विविध प्रदेशांमध्ये तसेच छत्तीसगड आणि मध्य प्रदेश या जवळच्या राज्यांमध्ये आहे. मारिया जमाती यापैकी अनेक वस्त्यांमध्ये आणि वृक्षाच्छादित भागात विखुरलेली आहे.
भाषा - द्रविड भाषा मारिया ही मारिया जमातीची मुख्य भाषा आहे. भाषा विद्वान मारियाला लुप्तप्राय भाषा म्हणून वर्गीकृत करतात कारण ते गोंडी आणि कोया सारख्या द्रविडीयन भाषांशी जवळचे साम्य आहे. त्यांचे स्थान आणि विविध समुदायांच्या संपर्कावर अवलंबून, मारिया जमातीचे काही सदस्य मराठी, महाराष्ट्राची अधिकृत भाषा आणि/किंवा इतर प्रादेशिक भाषांमध्येही निपुण असू शकतात. हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की स्थानिक भाषा स्वीकारण्याच्या दबावामुळे मारिया जमातीसह भारतातील अनेक आदिवासींना त्यांची भाषा बदलण्यास भाग पाडले जात आहे. भाषा संवर्धन संस्था मारिया आणि नामशेष होण्याच्या धोक्यात असलेल्या इतर देशी भाषांच्या वापराची नोंद आणि प्रचार करण्यासाठी कार्य करतात.
संस्कृती - मारिया जमातीची समृद्ध आणि वैविध्यपूर्ण संस्कृती या जमातीचा विशिष्ट इतिहास, परंपरा आणि चालीरीती प्रतिबिंबित करते. मारिया संस्कृतीचे काही महत्त्वाचे घटक खालीलप्रमाणे आहेत:
मातृसत्ताक समाज: मारिया जमाती ज्या मातृसत्ताक समाजात सराव करते त्या कुटुंबात आणि समाजात महिलांची महत्त्वपूर्ण भूमिका असते. महत्त्वाचे निर्णय स्त्रिया घेतात, ज्यांना संपत्तीचा वारसाही मिळतो आणि ती त्यांच्या मुलींना दिली जाते.
मारिया जमातीकडे एक मजबूत मौखिक वारसा आहे ज्यामध्ये लोककथा, कथा, गाणी आणि नृत्य यांचा समावेश आहे. जमातीचा सांस्कृतिक वारसा या परंपरांद्वारे संरक्षित केला जातो, ज्या पिढ्यानपिढ्या पुढे जातात.
शिकार आणि शेती: मारिया जमात शेती आणि शिकार यातील कौशल्यासाठी प्रसिद्ध आहे आणि दोन्ही व्यवसाय त्यांच्या दैनंदिन अस्तित्वाचे महत्त्वपूर्ण भाग आहेत. स्लॅश आणि बर्न शेतीसारख्या पारंपरिक तंत्रांचा वापर करून ते अन्नाची शिकार करतात आणि पिके वाढवतात.
मारिया जमातीकडे संगीत आणि नृत्याचा मजबूत वारसा आहे आणि ते ढोल, तारपा आणि झांज यांसारखी विविध पारंपारिक वाद्ये वाजवतात. ते वारंवार त्यांच्या सामाजिक आणि धार्मिक संमेलनांमध्ये संगीत आणि नृत्याचा समावेश करतात.
धर्म: मारिया जमाती निसर्गावर आधारित धर्माचे पालन करते ज्यात ते जंगल आणि नद्यांच्या तसेच त्यांच्या पूर्वजांच्या आत्म्यांसह निसर्गाच्या आत्म्यांची पूजा करतात. ते वारली उत्सवासह वर्षभरातील अनेक संस्कार आणि उत्सवांमध्येही सहभागी होतात.
मारिया संस्कृतीची ही काही ठळक वैशिष्ट्ये आहेत; या विचित्र जमातीबद्दल अजून खूप अभ्यास आणि समजून घेणे बाकी आहे.
शैली आणि पोशाख - मारिया जमात त्यांच्या अद्वितीय पारंपारिक कपड्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. प्रादेशिक उष्ण आणि दमट हवामान पारंपारिक पोशाखाने सामावून घेतले आहे, जे कापूस आणि बांबू सारख्या स्थानिकरित्या उत्पादित केलेल्या साहित्याने बनलेले आहे. मारियाच्या पारंपारिक पोशाखाचे काही आवश्यक घटक खालीलप्रमाणे आहेत:
स्त्रिया चमकदार रंगाच्या साड्या परिधान करतात ज्या वारंवार मणी आणि भरतकामाने सुशोभित केल्या जातात. साडीच्या व्यतिरिक्त ब्लाउज आणि डोक्यावर स्कार्फ घातले जाते, जे शरीराभोवती असामान्य पद्धतीने लपेटले जाते.
धोती: धोती हा कपड्यांचा एक तुकडा आहे जो पुरुष सामान्यत: त्यांच्या कंबरेभोवती आणि पायाभोवती घालतात. धोत्यांना सुशोभित करण्यासाठी ब्राइट रंग आणि डिझाइन्सचा वापर वारंवार केला जातो.
मारिया जमाती नर आणि मादी दोन्ही बाजूंनी कानातले, नेकलेस, ब्रेसलेट आणि अँकलेट यांसारखे दागिने घालते. शिंपले, मणी आणि चांदी हे दागिने बनवण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या काही स्थानिक स्रोत आहेत.
बॉडी आर्ट: मारिया टोळीचे सदस्य विशेष प्रसंगी आणि सणांच्या वेळी त्यांचे शरीर विस्तृत नमुने आणि सजावटीने सजवू शकतात. बॉडी पेंट करण्यासाठी माती, कोळसा आणि वनस्पतींचे अर्क यासारख्या नैसर्गिक घटकांचा वापर केला जातो.
जमातीचे कपडे आणि दागिने त्यांची विशिष्ट सांस्कृतिक पार्श्वभूमी आणि परंपरा प्रतिबिंबित करतात आणि हे मारियाच्या पारंपारिक पोशाखाचे काही आवश्यक घटक आहेत.
अन्न - मारिया जमातीचे पाककृती वैविध्यपूर्ण आणि चविष्ट आहे, जे त्यांच्या पारंपारिक जीवनशैली आणि स्थानिकरित्या प्रवेशयोग्य घटक दोन्ही प्रतिबिंबित करते. मारिया पाककृतीचे काही स्टेपल्स खालीलप्रमाणे आहेत:
तांदूळ: मारिया जमातीतील एक मुख्य पाककृती, भात वारंवार वेगवेगळ्या करी आणि सॉससह दिला जातो.
मारिया जमाती वारंवार बाजरी खाते, हे आणखी एक सामान्य धान्य आहे जे फ्लॅटब्रेड आणि दलिया तयार करण्यासाठी वापरले जाते.
कंद: मारिया जमाती यम आणि रताळ्यांसह बरेच कंद खातात, जे वारंवार विविध पाककृतींमध्ये शिजवले जातात.
जंगलातील उत्पादने: मारिया जमातीला उदरनिर्वाहासाठी चारा आणि शिकार करण्याची प्रदीर्घ परंपरा आहे आणि ते वारंवार त्यांच्या स्वयंपाकात जंगली खेळ, फळे आणि भाज्या वापरतात.
मसाले: मारिया जमाती त्यांच्या अन्नाची खोली आणि जटिलता देण्यासाठी विविध प्रकारचे मसाले वापरतात. त्यांचे अन्न त्याच्या मजबूत चवींसाठी ओळखले जाते. मिरची, हळद, धणे आणि जिरे हे सर्वात जास्त वापरले जाणारे मसाले आहेत.
मारिया फूडचे हे काही मुख्य घटक आहेत, जे या प्रदेशातील विविध सांस्कृतिक आणि पाक परंपरा दर्शवतात.
हस्तशिल्प - मारिया जमाती त्यांच्या तपशीलवार आणि उत्कृष्ट हस्तकलेसाठी प्रसिद्ध आहे, जी त्यांच्या स्वतःची जीवनशैली आणि सांस्कृतिक इतिहास दर्शवते. सर्वात प्रसिद्ध मारिया हस्तशिल्पांपैकी हे आहेत:
मारिया जमाती बांबू आणि इतर नैसर्गिक तंतूपासून बास्केट आणि चटई विणण्यात कुशल आहे. या चटया आणि टोपल्यांचा उपयोग अनेक प्रकारचा असतो, ज्यात वस्तू साठवणे आणि जेवणाची वाहतूक करणे समाविष्ट आहे.
मातीची भांडी: मारिया जमात त्याच्या मातीच्या भांडीसाठी प्रसिद्ध आहे, जी विस्तृत नमुने आणि सजावटीसह रंगविली जाते. भांडीमध्ये अन्न शिजवले जाते, दिले जाते आणि साठवले जाते.
कापड: मारिया जमातीचा भव्य साड्या, धोतर आणि इतर कपडे विणण्याचा मोठा इतिहास आहे. कापड या जमातीच्या विशिष्ट सांस्कृतिक पार्श्वभूमीचे प्रदर्शन करतात आणि वारंवार दोलायमान भरतकाम आणि मणीसह सुशोभित केले जातात.
मारिया जमाती शंख, मणी आणि इतर सेंद्रिय पदार्थांपासून पायघोळ, बांगड्या आणि हार यांसारखे दागिने बनवण्यात तरबेज आहे.
मारियाच्या महत्त्वाच्या हस्तकलेची ही काही उदाहरणे आहेत आणि जमातीची कलात्मक प्रतिभा आणि कल्पकता त्यांनी तयार केलेल्या आश्चर्यकारक आणि तपशीलवार तुकड्यांमध्ये स्पष्ट होते. जमातीचा आर्थिक आणि सांस्कृतिक वारसा या दोन्ही गोष्टींना हस्तकला उद्योगाचा भक्कम पाठिंबा आहे.
युनिव्हर्सल ट्राइब्सकडून आदिवासी समुदाय उत्पादने खरेदी करा
